Ο ρόλος της συσκευασίας

είναι όλο και περισσότερο αναπόσπαστος από την αποθήκευση, μεταφορά και κατανάλωση των προϊόντων. Σήμερα δεν διακινείται σχεδόν κανένα ασυσκεύαστο προϊόν, ενώ δεν πωλείται και καμία άδεια συσκευασία. Η συσκευασία πέρα από το να περιέχει και να συντηρεί βοηθά στην επεξεργασία, στη διανομή, στο marketing, τις πωλήσεις και ακόμα στο μαγείρεμα και το σερβίρισμα των προϊόντων. Η απαραίτητη προστασία, που προσφέρει η συσκευασία, είναι τόσο έναντι των περιβαλλοντικών συνθηκών, όσο και των φυσικών κινδύνων τους οποίους είναι πιθανόν να αντιμετωπίσει ένα προϊόν.

Η πρωτογενής και δευτερογενής συσκευασία

Με βάση την λειτουργικότητα τους τα υλικά συσκευασίας μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε δύο βασικές κατηγορίες: την πρωτογενή ή προστατευτική συσκευασία, η οποία έρχεται σε άμεση επαφή με το προϊόν και την δευτερογενή ή συσκευασία διακίνησης η οποία, εμπεριέχει ένα ή περισσότερα προϊόντα και έχει σαν πρώτο ρόλο την προστασία και διακίνηση του προϊόντος στο διακομιστικό και αποθηκευτικό περιβάλλον.

Τα σκληρά, ημί-σκληρα και εύκαμπτα υλικά

Σε γενικές γραμμές πολλά και διάφορα υλικά συσκευασίας, όπως το γυαλί, το μέταλλο, το χαρτί, τα πολυμερή και τα κεραμικά χρησιμοποιούνται σε απλές ή σύνθετες μορφές και σε συνδυασμούς τους, ενώ και μια ποικιλία βοηθητικών υλικών, όπως κόλλες, συνδετικά, εκτυπωτικά, λάκες, βερνίκια και λοιπά χρησιμοποιούνται επίσης. Η συσκευασία μπορεί ακόμα να κατηγοριοποιηθεί σε σκληρά, ημί-σκληρα και εύκαμπτα υλικά ανάλογα και με τη μηχανική αντοχή, που απαιτείται από αυτά.

Όλα αυτά τα υλικά δίνουν πολλές και διάφορες δυνατότητες για το σχεδιασμό και την ανάπτυξη όλο και περισσότερων νέων συσκευασιών για τις όλο και αυξανόμενες ανάγκες των παραγωγών αλλά και των καταναλωτών. Η ποικιλία, η ευκολία και η οικονομία των πολυμερών συντέλεσαν σημαντικά στην μεταλλαγή στην βιομηχανία και στην κοινωνία, που έφερε η συσκευασία από τη δεκαετία του ΄70 μέχρι σήμερα.

Η διατηρησιμότητα ενός προϊόντος

εξαρτάται από πολλούς και ποικίλους παράγοντες, οι οποίοι είτε μεμονωμένα είτε σε συνδυασμό επηρεάζουν τη διατηρησιμότητα και το χρόνο ζωής ενός προϊόντος. Η διατηρησιμότητα σχετίζεται με την επεξεργασία, τη σύσταση, τα υλικά συσκευασίας και τις συνθήκες αποθήκευσης. Καθώς η εμπορική αξία ενός προϊόντος εξαρτάται από το χρόνο ζωής του, την ποιότητα, την ασφάλεια και την ευκολία χρήσης του, είναι φανερό το ενδιαφέρον στο να κατανοήσουμε την αλληλεπίδραση των διαφόρων παραγόντων στο σύστημα προϊόν/συσκευασία. Έτσι, οι επαγγελματίες της βιομηχανίας θα είναι σε θέση, αν επιλέξουν τα κατάλληλα υλικά συσκευασίας, τα οποία θα εγγυώνται την επιθυμητή ποιότητα και τον μέγιστο χρόνο ζωής. Η συσκευασία μέσω των λειτουργιών φραγής σε αέρια, υδρατμούς και άλλα οργανικά μικρομόρια, όπως και στη θερμότητα, το φως και την δίοδο της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, προσφέρει το ιδανικό περιβάλλον για τη διατηρησιμότητα του προϊόντος.

Η επικοινωνία μεταξύ προϊόντος και καταναλωτή

Πέραν των βασικών παραδοσιακών λειτουργιών της προστασίας και διακίνησης, η συσκευασία συμμετέχει ενεργά και στο επίπεδο της επικοινωνίας μεταξύ προϊόντος και καταναλωτή σε θέματα σύστασης, ημερομηνίας λήξης, οδηγιών χρήσης, θρεπτικής αξίας και άλλων αναγκαίων χαρακτηριστικών βάση νομοθεσίας προστασίας του καταναλωτή. Η λειτουργία αυτή είναι κρίσιμη στην σημερινή κοινωνία της πληροφορίας τόσο για την ενημέρωση του χρήστη όσο και στο επίπεδο της πληροφορίας που θα πρέπει να είναι διαθέσιμη σε κάθε στάδιο διακίνησης του προϊόντος. Μέσω της συσκευασίας θα πρέπει να επιτυγχάνεται η παρακολούθηση του προϊόντος. Ακόμα η συσκευασία θα πρέπει να βοηθά στην μοναδική ταυτοποίησή του, αποφεύγοντας τις απομιμήσεις και τις παραχαράξεις.

Ακόμα κατά το σχεδιασμό της συσκευασίας δεν θα πρέπει να παραβλέπεται το ότι η συσκευασία θα πρέπει να είναι συμβατή με τις γραμμές παραγωγής, με τις απαιτήσεις σε όγκο ή βάρος του προϊόντος, το χρόνο ζωής του, τις αλληλεπιδράσεις του προϊόντος με τα υλικά συσκευασίας αλλά και με το περιβάλλον, με το διακομιστικό περιβάλλον και τους κινδύνους του, να παρέχει τη μέγιστη χρήση χώρου και οικονομία στη διακίνηση, ασφάλεια και ευκολία, με γνώμονα το φυσικό, το χημικό αλλά και το ανθρώπινο περιβάλλον.

Η επιλογή του καταναλωτή

Σε γενικές γραμμές η συσκευασία έχει τον πρώτο ρόλο στην επιλογή του καταναλωτή κατά την πρώτη του επαφή με το προϊόν στο ράφι και στην σχέση, που θα αναπτύξει ο πελάτης με αυτό, η οποία και θα τον οδηγήσει στην πρώτη αγορά του προϊόντος, ενώ το ίδιο το προϊόν είναι αυτό, που θα πρέπει να ικανοποιήσει τον πελάτη, ώστε να τον οδηγήσει στην επαναληψιμότητα της αγοράς. Η σχέση μεταξύ της συσκευασίας και του προϊόντος είναι άρρηκτη και μοναδική. Αυτή η σχέση θα πρέπει να αναγνωρίζεται τόσο από τους σχεδιαστές και το marketing όσο και από του τεχνικούς και ειδικούς της παραγωγής, της συσκευασίας και της διακίνησης (logistics), ώστε να φτάσει το τέλειο προϊόν στον τελικό καταναλωτή.